Anaekalia kiti jioni hii ni spika mwenyewe mama
Anna Makinda
Katibu: Bunge lipokee na kujadili ripoti maalumu
Waziri wa sheria(Migiro): Katiba ya jamuhuri
imezingatia mgawanyo wa mihimili, kuna zuio la
muda la mahakama, shauri hili la 2014 lilikua
na nia bunge lisijadili ripoti, mahakama katika
barua yake ilikusudia bunge liendelee shughuliki
zake kama zilivyopangwa.
Makinda: Spika anatoa nasaha chache kabla
hajaruhusu mjadala na Zitto anaitwa
ZITTO: Taarifa ina sehemu mbili na itasomwa
na mwenyekiti na makamu mwenyekiti na
anaanza kuisoma ripoti, Migogoro ilitakiwa iishe
kwanza ili pesa zililipwe 2014 March kamati ya
PAC ilikutana na BoT ili kujadili pesa zilizo
kwenye walisema pesa zimeshatolewa na
zimeshalipwa IPTL, kamati iliomba ofisi ya CAG
kufanya ukaguzi.
Majadiliano bungeni: Waheshimiwa wabunge
wamejadiliana kwa namna tofauti, kundi la
kwanza wamekuwa wakisema fedha hizo ni za
umma na kundi la pili wamekuwa wakisema ni
fedha za IPTL na zilikuwa sawa kulipwa IPTL.
Anawataja wanakamati waliochambua
waliochambua ripoti, kwanza kamati ilifanya
uchambuzi wa mkataba wa kufua umeme.
Serikali 1995 iliingia mkataba wa kuuziana
umeme kwa miaka 20 lakini mkataba wa awali
ni miaka 15
Mwaka 1997 ujenzi wa mtambo wa kuzalisha
umeme ulikamilika. Hata hivyo, TANESCO
ilibaini kwamba gharama za ujenzi wa mtambo
wa kuzalisha umeme ambazo IPTL iliwasilisha
kwake zilikuwa kubwa tofauti na makubaliano
ya kwenye Mkataba. IPTL ilikuwa imefunga
injini zenye msukumo wa kati ( medium speed)
zenye gharama ndogo na uwezo mdogo badala
ya injini za msukumo mdogo ( low speed)
zenye nguvu kubwa na bei kubwa. Wakati huo
huo IPTL waliendelea kutoza kiasi kikubwa cha
fedha kinacholingana na gharama ya ufungaji
wa mtambo wenye msukumo mdogo ( low
speed) .
Kutokana na IPTL kukiuka makubaliano ya
Mkataba kama ilivyoelezwa hapo juu, mwaka
1998 TANESCO ilifungua Shauri Na. ARB/98/8
katika Baraza la Kimataifa la Usuluhishi wa
Migogoro ya Uwekezaji (The International
Centre for Settlement of Investiment Disputes -
ICSID) kupinga ukiukwaji huo. Katika Hukumu
iliyotolewa na ICSID, IPTL iliagizwa kupunguza
gharama za uwekezaji kutoka USD 163.531
milioni hadi USD 127. 201 milioni kwa mwezi.
Ujenzi wa Mtambo ulikamilika mwaka 1997
lakini uzalishaji na uuzaji wa umeme ulianza
mwaka 2002. Kwa mujibu wa makubaliano ya
kuzalisha umeme, TANESCO ina wajibu wa
kulipia gharama za uwekezaji ( capacity
charges ) kwa wastani wa USD 2.6 milioni kila
mwezi.
Kwa mujibu wa uchambuzi wa Taarifa ya
Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za
Serikali, imebainika kuwa chanzo cha mgogoro
kati ya TANESCO na IPTL ambacho ndio
kilisababisha kufunguliwa kwa Akaunti ya
Tegeta ESCROW, ni taarifa ziliyoifikia Bodi ya
Wakurugenzi ya TANESCO mnamo tarehe 01
Aprili, 2004. Kaika Taarifa hiyo, pamoja na
mambo mengine walifahamishwa na mmoja wa
wanahisa wa IPTL, Kampuni ya VIP Engineering,
kuwa kuna viashiria kuwa TANESCO wanailipa
IPTL capacity charges kubwa.
Baada ya kupokea taarifa hiyo, Bodi ya
Wakurugenzi ya TANESCO iliiteua Kampuni ya
Uwakili ya Mkono ili kufuatilia madai hayo na
kutoa ushauri kwa Bodi
Kwa kuzingatia ushauri wa Kampuni ya Uwakili
ya Mkono, Menejimenti ya TANESCO kupitia
barua namba DMDF&CS/02/05, tarehe 17 Juni,
2004 walitoa Notisi kwa IPTL ya kutoendelea
walichokuwa kulipa capacity charges kwa
sababu kiwango wanatozwa ni kikubwa kuliko
inavyostahili.
Pamoja na kutoa Notisi hii Kamati imebaini
kuwa Bodi na Menejimenti ya TANESCO kwa
nyakati tofauti walizitaarifu Ofisi ya
Mwanasheria Mkuu wa Serikali, Wizara ya
Nishati na Madini, na Msajili wa Hazina kuomba
zichukue hatua stahiki kutatua mgogoro
uliokuwa unaendelea. Kamati ilifanikiwa kuona
barua Na. NEM/740/05 ya tarehe 6 Desemba,
2005 kutoka kwa Kampuni ya Uwakili ya Mkono
kwenda kwa aliyekuwa Katibu Mkuu wa Wizara
ya Nishati na Madini Bw. Patrick Rutabanzibwa
akirejea mazungumzo yao ya tarehe 5 Desemba,
2005 ambapo iliamuliwa kuwa Kampuni ya
Uwakili ya Mkono iandae Rasimu ya
Makubaliano kwa ajili ya ufunguzi wa Akaunti
ya Tegeta ESCROW.
Kaimu Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu
za Serikali
“... Kwa jinsi tulivyopitia fedha hii, tungesema
ipo katika makundi matatu. Kundi la kwanza
hiyo fedha ilikuwa na kodi ndani yake kwa hiyo
tungesema kulikuwemo na fedha ya Serikali kwa
maana ya kodi. Kwa upande mwingine, kwa
sababu mpaka ESCROW inafunguliwa kulikuwa
na dispute, kulikuwa na kutokubaliana juu ya
charges, kwa hiyo kuna fedha ambayo inaweza
ikawa ni ya TANESCO na kuna fedha ambayo
inaweza kuwa ni ya IPTL ...”
Kamishna Mkuu wa TRA
“... TANESCO walitudhihirishia na kwa evidence
kwamba katika kufanya yale malipo kwenye
ESCROW Account walilipa pamoja na pesa
ambayo ilitakiwa kulipwa kwetu ya VAT. Kwa
hiyo, kulikuwa na VAT Component ambayo
haikutakiwa kwenda kule ...
Waziri wa Nishati na Madini Mhe. Prof.
Sospeter Muhongo (Mb)
“... fedha za ESCROW hizi ni fedha zilizowekwa
baada ya hawa wafanyabiashara wawili
kutokukubaliana na zingeweza kuwekwa
popote ... kwa hiyo hizo pesa ni za IPTL, yaani
ni kitu ambacho ni rahisi kabisa, lakini mtu
anataka kupotosha hapa anasema fedha za
walipa kodi, fedha sijui za wakulima, hakuna
kitu kama hicho
MAUZO YA HISA ZA IPTL
Umiliki wa hisa unakamilika pale ambapo
muuzaji anamkabidhi mnunuzi Hati ya hisa
husika, vinginevyo mnunuzi anakuwa amenunua
“hisa hewa”. Pamoja na ukweli huu bado Piper
Links tarehe 21 Oktoba, 2011 ilimuuzia PAP hisa
zile saba kwa gharama ya USD 20 milioni. Swali
linalojitokeza hapa ni kuwa unawezaje kuuza
kitu usichonacho?
Kutokana na mahojiano kati ya Kamati na
Kamishina Mkuu wa TRA ilibainika kwamba
Kampuni ya Piper Links haijulikani sio tu British
Virgin Islands bali hata nchi nyingine. 20 Kamati
haielewi ni jinsi gani taasisi kubwa kama Benki
Kuu ya Tanzania, Wizara ya Nishati na Madini,
Wizara ya Fedha, Ofisi ya Mwanasheria Mkuu
wa Serikali na nyingine zilizohusika katika suala
hili, na ambazo tunaamini zimesheheni
Watendaji wenye weledi, zimewezaje kushindwa
kufanya uchunguzi wa kina ( due diligence )
ambao ungewezesha utata huu kugundulika na
kuepuka kudanganywa na PAP.
Hisa kutoka Piper Links kwenda PAP ziliuzwa
kwa gharama ya USD milioni 20, lakini taarifa
zilizopelekwa TRA zilionyesha kuwa hisa hizo
zimeuzwa kwa USD 300,000. Kwa mantiki hiyo
Taarifa ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa
Hesabu za Serikali inaonyesha kuwa Piper Links
ilitozwa na kulipa kodi ya ongezeko la mtaji
kiasi cha Sh. 47,940,000 na Sh. 4,800,000 kama
ushuru wa stempu ( stamp duty) ’. Katika
mahojiano, Kamishna Mkuu wa TRA
aliifahamisha Kamati kuwa kwa gharama ya
USD milioni 20 kiasi cha kodi ya ongezeko la
mtaji kilichotakiwa kulipwa ni Sh. 6,399,977,600
na sio Sh. 47,988,800, na kwa upande wa
ushuru wa stempu ‘stamp duty’ kiasi
kilichotakiwa kulipwa ni Sh. 320,000,000 na siyo
Sh. 4,800,000. Kwa maana hiyo jumla ya kodi
iliyopotea kwa maana ya kodi ya ongezeko la
mtaji na ushuru wa stempu ( stamp duty) ’ ni
Sh. 6,667,188,800.
Jumla ya kodi iliyopotea kutokana na uuzaji wa
hisa za Mechmar kwenda Piper Links na za
Piper Links kwenda PAP ni jumla ya shilingi
8,683,177,600.
Kamati ilipokea taarifa ya uchunguzi wa ndani
iliyofanywa na TRA ambao ulithibitisha ukwepaji
mkubwa wa kodi na udanganyifu wa mikataba.
Kamati imekubaliana na uamuzi wa TRA
kuondoa hati za kodi kwa IPTL na hivyo kuna
uwezekano kuwa kuanzia tarehe 24 Novemba,
2014 PAP haitokuwa tena mmiliki wa IPTL
mpaka hapo watakapofuata upya tararibu za
kisheria na TRA kukusanya kodi stahiki.
Malipo yote ya Sh. 167,251,892,330 na USD
22,198,544 zililipwa kwa Kampuni ya PAP
kupitia Akaunti Na. 912000012534 ya USD na
Akaunti Na. 9120000125294 ya Shilingi za
kitanzania katika Benki ya Stanbic
zilizofunguliwa tarehe 27 Novemba, 2013
maalum kwa ajili ya kupokea fedha hizo. Hivyo
jumla ya fedha iliyotolewa kwenye Akaunti ya
Tegeta ESCROW na kulipwa kwa PAP ni shilingi
203,102,540,890.
Kuhusu suala la fedha zilizowekwa katika
Akaunti ya Tegeta ESCROW, uhakiki wa
wakaguzi ulibainisha kuwa kulikuwa na jumla ya
Sh. 182,771,388,687, kati ya hizo TANESCO
iliweka Kiasi cha Sh. 142,008,357,587 na Wizara
iliweka Kiasi cha Sh. 40,763,031,100.
Pamoja na riba ya Sh. 11,160,288,948
iliyopatikana katika uendeshaji wa Akaunti ya
Tegeta ESCROW, fedha hizo zote zililipwa kwa
Kampuni ya PAP, huku wakala wa uendeshaji
wa Akaunti husika (BOT) hakupewa kiasi
chochote japokuwa walitumia gharama kubwa
katika kesi zilizofunguliwa dhidi ya Akaunti hiyo
na gharama za kawaida za uendeshaji.
USHIRIKI WA TAASISI ZA SERIKALI NA WATU
BINAFSI KATIKA UTOAJI FEDHA KATIKA
AKAUNTI YA TEGETA ESCROW
Kamati imethibitisha kuwa uthibitisho na
vielelezo alivyopata Gavana wa Benki Kuu katika
kufikia maamuzi ni Taarifa ya Kamati ya
Wataalam
Kuhusu Wizara ya fedha kupeleka ushauri
kuhusiana na uwepo wa Kodi ya Ongezeko la
thamani katika fedha zilizopo katika Akaunti ya
Tegeta ESCROW, Kamati haikupata ushahidi
kwamba Wizara ya Fedha ilishauri kuhusu
masuala ya kodi ya ongezeko la thamani katika
fedha zilizokuwepo kwenye Akaunti ya Tegeta
ESCROW pamoja na kushauriwa na TRA kwa
barua Na. 100-221-969/214 ya tarehe 29
Oktoba, 2013 iliyonakiliwa pia kwa Gavana wa
Benki Kuu. Katika barua hiyo TRA waliainisha
uwepo wa kodi ya ongezeko la thamani ya Sh.
26,946,487,420.80 kwenye Akaunti ya Tegeta
ESCROW (Kiambatisho Na. 11). Hata hivyo,
barua ya TRA Kumb. Na. TRA/CG/L.3 ya tarehe
4 Februari, 2014 kwa Katibu Mkuu wa Wizara
ya Fedha ilionesha kuwa kiasi cha kodi barua
yenye Kumb. Na. SEC.427/IPTL/10/2013
kinachodaiwa ni Sh. 21,713,935,720.75.
Mheshimiwa Spika, Kamati imepitia Mkataba wa
mauzo ya Hisa kati ya Kampuni ya PAP na VIP
na kuthibitisha kuwa Waziri wa Nishati na
Madini Mheshimiwa Prof. Sospeter Muhongo
(Mb) ndiye alikuwa kiungo kati ya Bw.
Harbinder Singh Sethi wa IPTL na Ndg.
Rugemalira wa VIP (Kiambatisho Na. 16).
Katika mkataba huo wa tarehe 19 Agosti, 2013.
Ndg. James
Rugemalila alithibitisha kuwa Waziri wa Nishati
na Madini Mhe. Prof. Sospeter Muhongo
alimwomba kuwasilisha kiasi cha fedha
ambacho angependa kulipwa na IPTL ili
kumaliza Shauri lililokuwepo mahakamani.
Aidha, Bw. Sethi aliwasilisha kwa Bw.
Rugemalira ushahidi kwamba PAP imenunua
Hisa 7 za Mechmar katika IPTL.
Mchakato wote wa kutoa fedha katika Akaunti
ya Tegeta ESCROW ndipo ulipoanza na mauzo
ya hisa za VIP kwenda PAP na baadaye
kuhitimishwa na maamuzi ya Mahakama Kuu
ya tarehe 5 Septemba, 2013 ambayo ndiyo
yaliyotumika kuhalalisha utoaji wa fedha katika
Akaunti ya Tegeta ESCROW tarehe 28 Novemba
hadi 5 Desemba, 2013.
Baada ya kupokea taarifa za benki (bank
statements) kutoka Benki ya Stanbic na Benki
ya Mkombozi, Kamati ilibaini yafuatayo: -
a) Kuwepo kwa fedha zilizohamishwa kutoka
Akaunti ya PAP iliyoko Benki ya Stanbic kwenda
Akaunti ya VIP iliyoko katika Benki ya
Mkombozi.
b) Kuwepo kwa fedha taslimu zilizolipwa kwa
watu binafsi ambao majina yao hayaonekani
lakini walifanya miamala mikubwa kinyume cha
Sheria ya Benki Kuu na Taasisi za Fedha ya
mwaka 2006.
c) Kuwepo kwa fedha walizohamishiwa watu
mbalimbali katika Akaunti zao binafsi.
d) Katika fedha ambazo zimelipwa kwa watu
binafsi katika Benki hizi yapo majina ya viongozi
wa kisiasa, viongozi wa madhehebu ya dini,
Majaji na watumishi wengine wa Serikali.
Kamati inajiuliza ni nini mahusiano ya moja kwa
moja kati ya Viongozi hawa na malipo
yaliyotokana na Akaunti ya Tegeta ESCROW.
Mfano kwa upande wa viongozi wa kisiasa
ambao waliingiziwa fedha katika akaunti zao
binafsi ni; Mhe. Andrew Chenge (Mb), ambaye
alikuwa Mwanasheria Mkuu wa Serikali na sasa
ni Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge
ya Bajeti, shilingi bilioni 1.6; Mhe. Anna
Tibaijuka (Mb) na Waziri wa Ardhi, Nyumba na
Maendeleo ya Makazi shilingi bilioni 1.6; Mhe.
William Ngeleja (Mb) na ambaye alikuwa Waziri
wa Nishati na Madini shilingi milioni 40.4 na
Ndg. Daniel N. Yona ambaye alikuwa pia Waziri
wa Nishati na Madini shilingi milioni 40.4; Ndg.
Paul Kimiti ambaye ni Mbunge Mstaafu wa
Jimbo la Sumbawanga shilingi milioni 40.4 na
Dr. Enos S. Bukuku ambaye alikuwa Mjumbe wa
Bodi ya TANESCO aliingiziwa shilingi milioni
161.7.
Upande wa Viongozi wa Madhehebu ya Dini
walioingiziwa fedha na Benki ya Mkombozi ni
Askofu Methodius Kilaini shilingi 80.9, Askofu
Eusebius Nzigirwa shilingi milioni 40.4 na
Mchungaji Alphonce Twimann Ye Simon shilingi
milioni 40.4
Kamati ilithibitishiwa na Mkurugenzi Mkuu wa
TAKUKURU kuwa baadhi ya watu walienda
kugawana fedha kwenye Benki tajwa wakiwa na
mifuko ya rambo, sandarusi, mabox, magunia
na lumbesa. Kutokana na muamala uliofanyika
tarehe 6 Februari, 2014 katika Benki ya
Mkombozi kiasi cha shilingi bilioni 3.3 na
muamala wa Benki ya Stanbic wa tarehe 23
Januari 2014 ambapo fedha taslimu (cash) kiasi
cha shilingi bilioni 73.5 zilitolewa na
kugawanywa kwa watu mbalimbali kinyume cha
Sheria ya Benki Kuu na Taasisi za Fedha ya
mwaka 2006
Kwa mujibu wa Ibara ya 59(3) ya Katiba ya
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania
Mwanasheria Mkuu wa Serikali ndiye mshauri
wa Serikali ya Jamhuri ya Muungano juu ya
mambo ya sheria na anawajibika kutoa ushauri
kwa Serikali kuhusu mambo yote ya kisheria na
ushauri wake ni wa mwisho.
Kamati imebaini kwamba maelekezo ya
Mwanasheria Mkuu wa Serikali kwa Gavana wa
Benki Kuu, kuwa hapakuwa na kodi ya Serikali
iliyopaswa kukusanywa kutoka kwenye Akaunti
ya Tegeta ESCROW, yalimsababisha Gavana wa
Benki Kuu na hivyo kubariki utoaji wa fedha
hizo kabla ya kukata kodi ya Serikali. Aidha
maelekezo hayo yalikiuka masharti ya kifungu
cha 5(4) cha Sheria ya Kodi ya Ongezeko la
Thamani ya Mwaka 2006. Mheshimiwa Spika,
kitendo cha Mwanasheria Mkuu wa Serikali
kutofanya mawasiliano na Mamlaka ya Mapato
nchini (TRA) pamoja na kwamba ana mamlaka
ya kutafsiri sheria alipaswa kujiridhisha kwamba
hapakuwa na kodi iliyopaswa kukatwa kutoka
kwenye fedha zilizokuwa kwenye Akaunti hiyo.
Aidha, angeweza kujiridhisha kutoka TANESCO
iwapo fedha zilizokuwa zinapelekwa kwenye
Akaunti ya Tegeta ESCROW hazikuwa na kodi
ya ongezeko la thamani. Kwa kutotimiza wajibu
huo Ofisi yake ilifanya uzembe wa kutokufanya
uchunguzi wa kina wa suala hili ( due
diligence ) kabla ya kutoa maelekezo kwa Benki
Kuu ya Tanzania. Mheshimiwa Spika, maelekezo
ya Mwanasheria Mkuu wa Serikali kwa Gavana
yaliikosesha Serikali kodi ya ongezeko la
thamani (VAT) kwa kiasi cha shilingi
23,154,003,077.
Miongoni mwa wahusika wakuu wa suala zima
la IPTL hususan Akaunti ya Tegeta ESCROW ni
Bw. Harbinder Singh Sethi, ambaye
anafahamika kama Mwenyekiti na Mtendaji
Mkuu wa IPTL na wakati huohuo kama
Mkurugenzi Mtendaji na Mmiliki wa PAP.
Uhusika wake unaanzia katika ununuzi wa hisa
saba (7) za Mechmar kwenda Piper Links
Investments na kisha kutoka Piper Links
Investiments kwenda PAP na hatimaye hisa 3
za VIP kwenda PAP na hivyo kumpa umiliki wa
IPTL na PAP kwa asilimia mia moja.
Kwa mujibu wa Mkataba wa ufunguaji wa
Akaunti ya Tegeta ESCROW, washirika wawili
katika akaunti hiyo walikuwa ni Wizara ya
Nishati na Madini kwa niaba ya TANESCO na
IPTL na Benki Kuu ya Tanzania (BOT) ilikuwa ni
Wakala wa Akaunti husika kwa ajili ya utunzaji
wa fedha na uwekezaji.
Kamati imebani kuwa uongozi wa Wizara kwa
namna moja au nyingine umefanikisha utoaji wa
fedha kwenye akaunti ya ESCROW Kinyume na
kipengele 2.1 cha Mkataba wa ESCROW
ambacho kinabainisha kuwa washirika wa
Akaunti ya Tegeta ESCROW ni Serikali ya
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania na Kampuni
ya IPTL na sio vinginevyo, kama
kinavyonukuliwa hapo chini:
Pamoja na msimamo huo wa Katibu Mkuu wa
Wizara ya Nishati na Madini kuwa umiliki wa
fedha za ESCROW au sehemu ya fedha hizo ni
ya Umma, tarehe 20 Septemba, 2013 siku nne
baada ya kuwa na mtizamo kuwa fedha za
ESCROW ni za Umma au kiasi chake, Katibu
Mkuu wa Wizara ya Nishati na Madini
alimjulisha Mwenyekiti na Mtendaji Mkuu wa
IPTL Bw. Harbinder Singh Sethi ambaye pia ni
Mmiliki wa PAP kupitia barua yenye Kumb. Na.
SBD.88/147/01/4 (Kiambatisho Na. 19) kuwa
Wizara haikuwa na pingamizi dhidi ya kutolewa
kwa fedha za ESCROW kama bwana Sethi
angewasilisha ushahidi wa kuuzwa kwa hisa
asilimia 70 za Mechmar katika IPTL na kutoa
kinga kwa Serikali na TANESCO baada ya utoaji
wa fedha hizo.
Kamati imepata mashaka makubwa juu ya
sababu iliyomshawishi Katibu Mkuu wa Wizara
ya Nishati na Madini kubadili msimamo na
kuondoa masharti yake ya awali kwa
Mwenyekiti na Mtendaji Mkuu wa IPTL ndani ya
siku nne na kuamua kuwa Wizara haioni tena
kikwazo cha kuruhusu utoaji wa fedha ikiwa ni
Kinyume kabisa na mkataba wa ESCROW
uliohitaji kukamilika kwa mgogoro baina ya
TANESCO iliyokuwa ikisimamiwa na Wizara na
IPTL.
Kamati iliendelea kubaini kuwa makubaliano ya
uuzwaji wa hisa za Mechmar kwenda kwa Piper
Links Investment yamejaa utata mkubwa
kutokana na uchunguzi wa Mdhibiti na Mkaguzi
Mkuu wa Hesabu za Serikali kubaini kuwa watia
saini katika makubaliano husika hawakuainisha
majina yao dhidi ya sahihi walizoweka, hivyo
kutoa tafsiri kuwa kuna jambo lilikuwa
linafichwa kwa makusudi.
Kamati imethibitisha bila chembe ya mashaka
kwamba mchakato mzima wa kutoa fedha
katika akaunti ya Tegeta ESCROW uligubikwa
na mchezo mchafu na haramu wenye harufu ya
kifisadi ulioambatana na udanganyifu wa hali ya
juu ambao kwa kufuata sheria tu ungeweza
kugundulika na kuzuiwa. Hata hivyo,
Mheshimiwa Spika, mfumo mzima wa Serikali ni
kama ulipata ganzi au uliganzishwa ili
kuwezesha zaidi ya shilingi bilioni 306 kuporwa
kutoka Benki Kuu ya Tanzania na kutakatishwa
kupitia Benki mbili hapa Nchini na baadhi ya
mabenki ughaibuni.
Kamati imethibitisha kuwa hukumu ya Jaji
Utamwa ya kukabidhi masuala yote ya IPTL
kwa Kampuni ya PAP, ilitafsiriwa vibaya kwanza
na Bwana Harbinder Singh Sethi mwenyewe na
baadaye ikatafsiriwa vibaya pia na viongozi wa
Wizara ya Nishati na Madini, Mwanasheria
Mkuu wa Serikali na hata baadhi ya viongozi
wakuu wa Serikali akiwemo Mheshimiwa Waziri
Mkuu. Tafsiri hii potofu ilirudiwa rudiwa na
kuimbwa na viongozi wa Wizara kiasi cha
kuliaminisha Bunge na Umma kwamba ndio
ilikuwa tafsiri sahihi. Baada ya kupata ushahidi
usio na mashaka kutoka kwa Mdhibiti na
Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za 91 Serikali na
Mamlaka ya Mapato Tanzania, ni dhahiri
Kampuni ya PAP haikuwa na uhalali wowote wa
umiliki wa IPTL wakati inalipwa fedha za kutoka
Akaunti ya Tegeta ESCROW.
Kamati inapendekeza kama ifuatavyo
Taasisi ya Kuzuia na kupambana na Rushwa
(TAKUKURU) na Mkurugenzi wa Makosa ya
Jinai (DCI) mara moja wachukue hatua ya
kumkamata Bwana Harbinder Singh Sethi na
kumfikisha mahakamani kwa makosa ya Anti
money laundering , ukwepaji kodi na wizi.
Kamati pia inaelekeza Serikali kutumia sheria za
Nchi, ikiwemo sheria ya ‘ Proceeds of Crime Act
’ kuhakikisha kuwa Bwana Harbinder Singh
Sethi anarejesha fedha zote alizochota kutoka
Benki Kuu ya Tanzania. Kwa kuwa suala hili ni
suala la utakatishaji wa fedha haramu, Mamlaka
ziwasiliane na mamlaka za Nchi nyingine
kuhakikisha mali za Bwana huyu zinakamatwa
na kufidia fedha hizo.
Kwa mujibu wa Taarifa ya CAG na kuthibitishwa
na Mkurugenzi Mkuu wa TAKUKURU fedha hizo
pia ziligawiwa kwa watu mbalimbali binafsi.
Kamati haina tatizo na watu wawili kuuziana
makampuni yao kwa thamani wajuazo wenyewe,
au jinsi ya kuzitumia fedha zao, ama
kuwachagulia watu wa kuwagawia, lakini
Kamati imejidhihirishia kuwa fedha iliyotumika
kulipia manunuzi hayo ni fedha ambayo sehemu
yake ni ya umma iliyochotwa bila huruma wala
aibu, kutoka Benki Kuu. Hivyo, Kamati inazitaka
mamlaka za uchunguzi kuhakikisha kuwa fedha
hizo zinarudi Benki Kuu hata ikibidi kwa kufilisi
mali za watu wote 97 waliofaidika na fedha hizo
kwa thamani ya fedha walizopewa na Bwana
Rugemalira
Baadhi ya waliofaidika na fedha hizo ni Viongozi
wa Umma ambao wanapaswa kuzingatia Sheria
ya Maadili ya Viongozi wa Umma (Sheria
namba 13 ya Mwaka 1995) ambayo inawataka
kutoa taarifa ya zawadi wanazopokea au
malipo wanayolipwa. Vyombo vya uchunguzi
vifanye uchunguzi kutambua kama walifuata
matakwa ya sheria na hatua mahsusi
zichukuliwe, ikiwemo kuvuliwa nyadhifa zao zote
za kuchaguliwa na/au kuteuliwa, kufilisiwa mali
zao na kushtakiwa mahakamani kwa mujibu wa
Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania,
ibara ya 132 (1) – (6).
Kamati imejiridhisha kwamba, suala la akaunti
ya Escrow ni jambo la utakatishaji wa fedha
(Money Laundering), kama alivyosema
Mkurugenzi Mkuu wa TAKUKURU katika
mahojiano yake na Kamati. Kamati inazitaka
mamlaka zinazohusika, ikiwemo Benki Kuu
kuzitangaza benki za Stanbic na Mkombozi
Commercial Bank kama asasi za utakatishaji
fedha (Institutions of Money Laundering
Concern).
Aidha, Kamati inalikumbusha Bunge lako tukufu
pendekezo muhimu lililotolewa na Kamati Teule
ya Mheshimiwa Dkt. Harrison Mwakyembe
kuhusu sakata la maarufu la Richmond
Kamati inapendekeza kwamba, azimio hili
litekelezwe kwa kupitia upya mikataba yote ya
umeme ambayo inalitafuna Taifa letu.
Aidha, Kamati imebaini kuwa Waziri wa Nishati
na Madini ndiye alikuwa dalali mkuu
aliyewakutanisha Bwana Harbinder Singh Sethi
na Bwana James Rugemalira, tena katika ofisi
ya Umma; na pengine hii ndiyo iliyokuwa
sababu ya upotoshaji huu. Waziri wa Nishati na
Madini alifanya udalali huo akijua dhahiri kuwa
Bwana Sethi hana uhalali wa kisheria kufanya
biashara kwa jina la IPTL. Iwapo Waziri wa
Nishati na Madini angetimiza wajibu wake
ipasavyo, Fedha za Tegeta ESCROW
zisingelipwa kwa watu wasiohusika, na Nchi
ingeweza kuokoa mabilioni yaliyopotea kama
kodi za VAT, Capital Gain Tax na Ushuru wa
Stempu ambazo ni sawa na takribani shilingi
bilioni 30.
Mheshimiwa Spika, Kamati inapendekeza kuwa
Mamlaka yake ya uteuzi itengue uteuzi wa
Waziri wa Nishati na Madini kutokana sababu
hizo zilizoelezwa.
Kamati pia imethibitisha uzembe wa hali ya juu
uliofanywa na Katibu Mkuu huyo, kushindwa
kujiridhisha kama masharti ya Sheria ya kodi ya
Mapato Sura ya 333, Kifungu cha 90(2)
yalitekelezwa. Kifungu hicho kimsingi kinaitaka
mamlaka ya ‘ approval ’’ ya uhamishaji wa
Makampuni kutotambua Kampuni mpaka
kwanza kodi za uhamishaji ziwe zimelipwa na
hati za malipo ya kodi zimetolewa na mamlaka
ya kodi. Mheshimiwa Spika, Kamati
inapendekeza kuwa uteuzi wa Katibu Mkuu huyu
utenguliwe, na TAKUKURU wamfikishe
mahakamani mara moja, kwa kuikosesha
Serikali Mapato, matumizi mabaya ya ofisi na
kusaidia utakatishaji wa fedha haramu.
Kamati imethibitisha kuwa Mwanasheria Mkuu
wa Serikali alitoa ushauri ulioipotosha Benki
Kuu ya Tanzania kuhusiana na hukumu ya Jaji
Utamwa J. Kwa kutumia madaraka yake vibaya,
Mwanasheria Mkuu wa Serikali aliagiza kodi ya
Serikali yenye thamani ya shilingi 21 bilioni
isilipwe 106 na hivyo kuikosesha Serikali
mapato adhimu. Mwanasheria Mkuu wa Serikali
kwa kujua na kwa makusudi alilipotosha Bunge
na Taifa kwamba mgogoro uliopelekea
kufunguliwa kwa Akaunti ya ESCROW ulikuwa ni
mgogoro wa Wanahisa wa IPTL badala ya
mgogoro kati ya TANESCO na IPTL. Kamati
inapendekeza kuwa uteuzi wa Mwanasheria
Mkuu wa Serikali utenguliwe mara moja na
kisha afikishwe mahakamani kwa matumizi
mabaya ya Ofisi yaliyopelekea Serikali kupoteza
mabilioni ya fedha.
Baada ya kupitia vielelezo vilivyomo kwenye
ripoti ya CAG, Kamati imejiridhisha pasipo
mashaka kuwa, Waziri Mkuu, alikuwa ana
taarifa zote kuhusiana na mchakato mzima wa
kuchotwa fedha kutoka katika akaunti ya
ESCROW.
Kamati, kwa kuzingatia kielelezo namba 22,
inathibitisha bila shaka kwamba, Waziri Mkuu
alikuwa analijua jambo hili vizuri na kwamba
aliridhia muamala huu ufanyike. Ndiyo maana
katika maelezo yake ya Bungeni mara kadhaa
Waziri Mkuu alithibitisha kuwa fedha za Escrow
hazikuwa fedha za Umma.
Ni dhahiri kwamba viongozi wenye mamlaka
makubwa wanapaswa kila wakati kukumbuka
kauli ya muasisi wa Mapinduzi ya Zanzibar na
Muasisi wa Muungano, Sheikh Thabit Kombo,
ambaye alikuwa akipenda kusema ‘ weka akiba
ya maneno.
Kwa uzito na unyeti wa jambo hili, kwa
vyovyote vile, Waziri Mkuu anapaswa kuwajibika
kwa kauli zake na kwa kutokutekeleza wajibu
wake wa kikatiba ipasavyo, ili kurejesha imani
ya wananchi kwa serikali yao na viongozi wao
wa kisiasa.
MAKINDA: Nasitisha shughuli zote za bunge
mpaka kesho kulingana na kikao cha uongozi
wa bunge tulichokaa leo asubuhi.
LIKE page yetu MJUMBE BLOG facebook au Tutembelee mtandaoni andika MJUMBE BLOG ingia hapo upate picha,Matangazo,Habari mpya,Taarifa Muhimu kila mara.
Post a Comment